Rehabilitant radzi: profilaktyka bólu kręgosłupa

W obecnych czasach problem dolegliwości bólowych kręgosłupa stanowi zjawisko nagminne. W mojej praktyce zawodowej spotykam się z coraz młodszymi pacjentami, których dotyczy ten problem – młodzi ludzie koncentrują sporą część swojej uwagi życiowej już nie tylko przed monitorem komputera, lecz także przed coraz mniejszym ekranem w formie przenośnych urządzeń elektronicznych. Stwarza to duże statyczne przeciążenie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, często pogłębione niewłaściwą pozycją siedzącą, co prowadzi do dolegliwości bólowych kręgosłupa.

Problem dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa stanowi zjawisko powszechne, dotyczące również osób dorosłych. Wpływają na to m.in. długotrwałe przyjmowanie monotonnej pozycji ciała w czasie pracy, duża ilość czasu spędzana w samochodzie czy pozycja siedząca przyjmowana w czasie wolnym od obowiązków zawodowych. Wielu z nas liczy na to, że w razie potrzeby skorzysta z pomocy lekarza specjalisty czy fizjoterapeuty i jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, problem zniknie. Często – jeśli przyczyna zostanie trafnie zdiagnozowana, a metoda leczenia dopasowana do konkretnego pacjenta w odpowiednim czasie – może tak się zdarzyć. Jednak w związku z brakiem zmian w postępowaniu profilaktycznym pacjenta na co dzień, kontynuacją codziennych przeciążeń – problem potrafi stosunkowo szybko nawrócić.

 Jak zapobiec nawrotom dolegliwości?

Nacisk na profilaktykę zdrowotną staje się coraz bardziej widoczny. Przykładem może być chociażby pojawienie się wielu „siłowni pod chmurką” w polskich miastach, z których coraz chętniej korzystamy w czasie ładnej pogody. Świadomość zdrowotna ludzi wzrasta, co bardzo dobrze wróży na przyszłość.

Jako że człowiek stanowi całość psychofizyczną – holistyczne podejście do ćwiczeń, które nie tylko zmęczą, ale również dadzą możliwość dotlenienia i przywrócenia harmonii ciału, jest moim zdaniem niezwykle ważne. Nasze ciało narażone jest na znoszenie codziennych przeciążeń, już z racji pozycji przyjmowanej w czasie pracy. Długotrwałe stanie lub siedzenie potrafi być dla kręgosłupa równie męczące, jak ciężka praca fizyczna. Takie statyczne przeciążenie to poważne wyzwanie dla struktur mięśniowo-powięziowych. Kiedy dodamy do tego jeszcze permanentny stres, który potrafi napiąć układ mięśniowo-powięziowy do granic wytrzymałości, a także brak umiejętności rozładowania napięcia, wówczas nie trudno o nawrót dolegliwości. Ponadto, często podczas wykonywania poszczególnych czynności nie zastanawiamy się nad utrzymaniem prawidłowej postawy ciała, co mogłoby niejednokrotnie zabezpieczyć nas przed wystąpieniem dolegliwości bólowych.

Codzienne czynności – jak wykonywać, a czego unikać?

To, w jaki sposób powinniśmy wykonywać codzienne czynności aby zapobiec schorzeniom kręgosłupa, można streścić w kilku zdaniach, które niejednokrotnie znamy od dzieciństwa, np. „Nie garb się!” czy „Wyprostuj plecy!”. W dorosłym życiu warto przypomnieć sobie te słowa i stosować się do poniższych wskazań:

• utrzymuj plecy wyprostowane podczas stania, siedzenia, podnoszenia przedmiotów z podłoża,
• podczas podnoszenia przedmiotów z podłoża, trzymaj ciężar blisko osi ciała (blisko siebie),
• w czasie schylania lub dźwigania zginaj nogi w biodrach i kolanach, plecy utrzymuj prosto – tak jak sztangista,
• przy podnoszeniu dużego ciężaru najlepiej rozłóż go na obie ręce równomiernie,
• przy siedzeniu staraj się monitor ustawić tak, aby był na poziomie wzroku, co zapewni możliwość utrzymania prostego kręgosłupa zarówno w odcinku szyjnym, jak i lędźwiowym.

Należy unikać takich czynności, jak:

• schylanie się na prostych kolanach,
• przechylanie tułowia do przodu, gdy ciężar znajduje się na plecach,
• podnoszenie ciężarów z pochylaniem tułowia do przodu i przy prostych kolanach,
• zakładanie nogi na nogę,
• obciążanie jednej strony ciała dużym ciężarem,
• długotrwałe przebywanie w jednej pozycji ciała.

Kilka słów na koniec

Bardzo istotną sprawą, aby nie dopuścić do nawrotu dolegliwości, jest utrzymywanie prawidłowej postawy na co dzień. Powtarzane codziennie ćwiczenia pozwolą utrzymać ciało w prawidłowym tonusie mięśniowym i przywrócą równowagę wewnętrzną. Wówczas, nawet jeśli przyjdzie nam podnieść coś ciężkiego, mięśnie będą przygotowane do wysiłku, a w związku z wyrobieniem prawidłowych nawyków postawy, istnieje duże prawdopodobieństwo, że wykonamy poprawnie daną czynność.

lek. med. Magdalena Drożdż-Szczypka
specjalista rehabilitacji medycznej